اطلاعات کلی در مورد پروژه جابر بن حیان

اهداف طرح
1) این طرح زمینه تحقق اهداف دوره ابتدایی ، مصوب شورای عالی آموزش و پرورش را به ویژه در
زمینه های زیر فراهم می نماید :
الف ) اهداف علمی،آموزشی نظیر :
- دانش آموز نسبت به شناخت پدیده ها کنجکاو است.
- در فکر کردن ، شنیدن ، گفتن و بیان مقصود ، خواندن و نوشتن و حساب کردن مهارت کافی دارد .
- با زبان فارسی آشنایی دارد و می تواند از کتاب و روزنامه استفاده کند .
- ارزش علم را در انجام درست کارها تا حدی می داند .
- با نحوه یادگیری خود تا حدودی آشناست .
ب ) اهداف اجتماعی نظیر :
- همکاری با دیگران را دوست دارد .
- در بازی ها و فعالیت های گروهی شرکت می کند .
- به انجام وظایف و مسئولیت هایی که بر عهده او می گذارند پایبند است.
ج ) اهداف زیستی نظیر :
- از حواس خود به خوبی محافظت و استفاده می کند .
- در حفظ محیط زیست کوشا است .
- نکات ایمنی را می داند و رعایت می کند.
علاوه بر اهداف فوق می توان هدف های زیر را برای اجرای این طرح ذکر نمود :
2) کمک به تحقق اهداف مهارتی درس علوم تجربی نظیر : مشاهده  طراحی تحقیق  برقراری
ارتباط  پیش بینی  فرضیه سازی  کاربرد ابزار  اندازه گیری  تفسیر یافته ها و نتیجه گیری
3) تقویت مهارتهای زندگی در دانش آموزان نظیر : تصمیم گیری  حل مساله  برقراری ارتباط با
دیگران  دوست یابی  سخنرانی ودفاع از کار خود در جمع و ....
4) تحقق اهداف نگرشی درس علوم تجربی نظیر : کنجکاوی و جستجو گری علمی  نیروی خلاقیت
وابتکار  پشت کار  تمایل به همکاری وتحمل یا احترام گذاشتن به عقاید ونظرات دیگران  فکر باز و
روشن بینی  خود انتقادی و بازنگری نقادانه  آمادگی برای پذیرش عدم قطعیت  احساس مسئولیت 
احساس اعتماد به نفس و ....
5) شناسایی و تقویت استعدادهای فردی دانش آموزان و ایجاد زمینه ای مناسب برای کار آفرینی:
بسیاری از توانایی ها ، استعدادها و علاقه مندی های دانش آموزان در کلاس های معمولی نمود پیدا
نمی کنند و لذا قابل شناخت و پرورش نیستند . پروژه ی علمی ، فرصت مناسبی به وجود می آورد که
می توان این استعدادها را مشاهده ، شناسایی و تقویت کرد . بنابراین پروژه ی علمی می تواند راهبرد
٤
بسیار مناسبی در تحقق یکی از اهداف مهم نظام آموزش و پرورش یعنی ایجاد زمینه کارآفرینی دانش
آموزان باشد.
6) ارائه مواد درسی به صورت در هم تنیده:
موضوعاتی که برای پروژه های علمی دانش آموزان طراحی می شوند می توانند بسیار گسترده تر از
یک موضوع درسی و درواقع میان رشته ای باشند و دانش آموزان ضمن انجام این گونه پروژه ها از
دانش و مهارت های متعدد خود استفاده کنند.
7) ایجاد موقعیت مناسبی برای ارزشیابی توصیفی از عملکرد دانش آموزان
برای رفع نیاز های ICT و تشویق آنان به استفاده از IT 8) افزایش توانمندی دانش آموزان در حوزه
اطلاعاتی مربوط به پروژه های علمی خود .
معرفی طرح پروژه های علمی
الف ) تعریف پروژه ی علمی
پروژه ی علمی عبارت است از کوشش علمی انفرادی یا گروهی دانش آموزان در باره یک موضوع
معین که آنان ضمن این کوشش هیجان انگیز علمی ، کار یک دانشمند را انجام می دهند و نگرش ها ومهارت های علمی او را پیدا می کنند . یعنی دانش آموزان سعی می کنند به دقت مشاهده کنند ، سوال بپرسند ، جمع آوری اطلاعات کنند ، فرضیه بسازند ، آزمایش کنند و نتایج کار علمی خود را جمع
بندی و ارائه نمایند .
ب ) موضوع پروژه و پایه های تحصیلی تحت پوشش
در این طرح ،یک پروژه دارای ماهیت علمی و تجربی بوده و دانش آموز را با روش علمی آشنا
می نماید و موضوع آن از محتوای کتاب های درسی منشا گرفته و یا آزاد می باشد. دانش آموزان در
همه پایه های تحصیلی به صورت انفرادی یاگروهی پروژه انتخاب نموده ودرنمایشگاه علمی
آموزشگاه شرکت می کنند . (سیاست معاونت آموزش ابتدایی انجام پروژه های علمی به صورت
گروهی از دانش آموزان می باشد). دانش آموزان بهتر است در زمینه های مورد علاقه خود ، موضوع
انتخاب کنند و به پژوهش بپردازند.
ج ) انواع پروژه علمی
ا- جمع آوری نمونه همراه با طبقه بندی
یک پروژه جمع آوری شامل مجموعه ای از اشیاء می شود که بر اساس شباهت ها و تفاوت ها گروه
بندی شده و برچسب خورده باشند
مثال : جمع آوری و طبقه بندی مجموعه ای از برگ ها
-2 نمایش علمی
الف- دستگاه ( مدل )
یک پروژه مدل سازی شامل ساخت اشیاء برای توضیح چرایی یا چگونگی ساختمان آنهاست .
مثال : ساخت مدلی از دانه و معرفی اجزای آن ( پوسته ، اندوخته و گیاهک )
ب- نمایش
یک پروژه نمایش شامل استفاده از اشیاء برای نمایش چرایی یا چگونگی عملکرد یک دستگاه و تبیین
اصول علمی حاکم بر آنهاست .
مثال : نمایش حرکت مواد درون ساقه کرفس با استفاده از محلول های رنگی
ج- تحقیق
یک پروژه تحقیق شامل بررسی جزئیات بیشتر در باره موضوع پروژه و توضیح و تفسیر جوانب مختلف
آن می شود . این جزئیات را می توان از طریق مشاهده مستقیم و یا از طریق منابع مختلف اطلاعاتی به
دست آورد .
مثال : تحقیق در مورد گیاهان دارویی ایران و محل رویش آنها
-3 آزمایش
یک پروژه آزمایش ، طرح و آزمودن سوالی است که شما هنوز جواب آن را نمی دانید لذا به کار
گیری روش علمی و انجام آزمایش برای کشف جواب آن سوال از ضروریات این نوع پروژه است
مثال : آیا نورهای رنگی مختلف به یک اندازه بر رشد گیاه موثرند ؟
د) ارائه پروژه علمی ( نمایشگاه )
دانش آموزان محصول فعالیتهای علمی خود را ابتدا در قالب یک نمایشگاه علمی در آموزشگاه به
معرض نمایش و داوری می گذارند و طی مراحل بعد، پروژه های برگزیده آموزشگاه به نمایشگاه
علمی منطقه ، پروژه های برتر منطقه به نمایشگاه علمی استان و در نهایت پروژه های برتر استان به
نمایشگاه علمی کشوری راه خواهند یافت .
ه )عناصر یک پروژه علمی در نمایشگاه
هرپروژه برای ارائه به نمایشگاه باید شامل سه عنصر تابلوی نمایش ،مواد نمایشی وگزارش کتبی باشد .
 تابلوی نمایش: تابلوی نمایش باید حالت سه دیواره ای داشته و از یک جنس محکم به ابعاد 90*۱۲۰
سانتیمتر تهیه شده باشد . نوشته ها ، نمودارها و تصاویر باید محکم روی تابلوی نمایش چسبانده شوند.
مواد نمایش: شامل نمونه ها، دستگاه ها ، مدل ها و سایر اقلام مجاز مربوط به پروژه می باشد.
گزارش کتبی: شامل صفحه عنوان ، فهرست ، طرح مسئله ، تحقیق ، فرضیه ، شرح آزمایش ، داده ها
،جمع بندی و نتیجه گیری ، سپاسگزاری و ذکر منابع می شود.
و )طبقه بندی پروژه ها در نمایشگاه
پروژه های یک نمایشگاه علمی براساس پایه تحصیلی دانش آموز و نوع پروژه طبقه بندی و وارد
رقابت می شوند . دانش آموز می تواند پروژه خود را به صورت انفرادی ، تیمی و یا کلاسی در مدت
زمان معین (برنامه زمانی پیشنهادی وسایر اطلاعات مورد نیاز درلینک دفتر آموزش دبستانی از سایت
موجود می باشد)به انجام رسانده و به نمایشگاه ارائه نماید . www.gea.medu.ir
پایه اول تا سوم ......................... انفرادی - تیمی ( حداکثر 3 نفره ) - کلاسی
پایه چهارم و پنجم .................. انفرادی - تیمی ( حداکثر 3 نفره )
ز )شرایط پذیرش پروژه ها در نمایشگاه علمی
-1 مرحله آموزشگاهی :
دانش آموزان از هر پایه تحصیلی می توانند در مرحله آموزشگاهی شرکت کنند و نیز محدودیتی از
نظر پذیرش انواع پروژه در مرحله آموزشگاهی وجود ندارد .
-2 مرحله منطقه ای :
در این مرحله سهمیه هر مدرسه برای شرکت در نمایشگاه منطقه با توجه به ظرفیت مکان برپایی
نمایشگاه و باصلاحدید مجریان منطقه ای تعیین می گردد.
درنمایشگاه مرحله منطقه ای نیز انواع پروژه ها در کلیه پایه ها پذیرفته می شوند .
-3 مرحله استانی :
در این مرحله سهمیه هر منطقه بر اساس آمار دانش آموزی با توجه به ظرفیت مکان برپایی نمایشگاه و
صلاحدید مجریان استانی تعیین می گردد.
لازم به ذکر است پروژه هایی که از نوع جمع آوری هستند در مرحله استانی پذیرفته نمی شوند .
-4 مرحله کشوری :
در این مرحله سهمیه هر استان بر اساس آمار دانش آموزی با توجه به ظرفیت مکان برپایی نمایشگاه و
با صلاحدید مجریان کشوری معین میگردد.
لازم به ذکر است در مرحله کشوری تنها پروژه هایی پذیرفته می شوند که از نوع آزمایش باشند .
ح ) برپایی و داوری نمایشگاه
-1 مرحله آموزشگاهی :
شورای معلمان آموزشگاه داوران را از بین آموزگاران علاقمند و توانمند آموزشگاه انتخاب نموده و
آنان بر اساس فرم داوری که در آدرس سایت مذکور موجود می باشد پروژه ها را داوری می کنند .
-2 مرحله منطقه ای :
هر مدرسه موظف است ازبین معلمان توانمند حداقل یک داور جهت داوری به نمایشگاه علمی منطقه
معرفی نماید ومنطقه ازبین داوران معرفی شده، هیئت داوران منطقه ای راتشکیل می دهد.
-3 مرحله استانی :
هر منطقه موظف است به ازای هر 10 پروژه ای که به نمایشگاه استانی ارسال می کند یک نفر داور
جهت کمک به داوری پروژه های علمی نمایشگاه استانی معرفی نماید.
-4 مرحله کشوری :
کمیته هدایتگر کشوری داوران را بر اساس ضوابط معین ،انتخاب و معرفی می نماید .
و ) تقدیر از برگزیدگان
دانش آموزان پایه های اول تا پنجم ابتدایی پروژه های خود را مطابق با تقویم اجرایی پیوست انجام
می دهند . سپس پروژه ها در قالب نمایشگاه علمی مدرسه در معرض دید عموم قرار می گیرد و
کارهای برگزیده توسط هیئت داوران انتخاب شده( در این مرحله دانش آموزان برگزیده و معلم راهنما
توسط مدیر مورد تقدیر قرار می گیرند ) وبه مرحله منطقه ای راه پیدا می کنند و نمایشگاهی برای
بازدید عموم دانش آموزان در سطح منطقه برگزار می گردد وگروههای برتر انتخاب شده و به همراه
دست اندر کاران (مدیر، معلم راهنما) از طرف منطقه مورد تقدیر قرار گرفته و به استان معرفی
می گردند ودر مرحله ی استانی با همان مراحل کاری پس از داوری ، انتخاب و معرفی می شوند و
دانش آموزان و دست اندرکاران از طرف استان مورد تقد یر قرار می گیرند و در مرحله کشوری نیز
دانش آموزان و سایر دست اندر کاران پروژه های منتخب از طرف وزارتخانه مورد تقدیر قرار خواهند
گرفت .
ساختار اجرایی طرح
طرح درطول سال تحصیلی و درچهار مرحله الف) آموزشگاهی ب ) منطقه ای ج ) استانی
د) کشوری با تشکیل کمیته هایی طراحی واجرا می گردد. جهت اجرای کامل این طرح نیاز به
همکاری تعداد زیادی از همکاران در سطوح مختلف می باشد .سازماندهی عوامل اجرایی طرح به
شرح زیر می باشد :
اعضای کمیته ها و شرح وظایف آنها
شورای معلمان آموزشگاه
براساس بند 4 از ماده 15 آئین نامه اجرایی مدارس " چاره اندیشی برای تامین مشارکت فعال دانش
آموزان در فرایند آموزش و پرورش " برعهده شورای معلمان می باشد . لذا اجرای مرحله
آموزشگاهی این طرح زیر نظر شورای معلمان مدرسه صورت می گیرد .
شرح وظایف
1) شرکت نماینده شورا درجلسات توجیهی کمیته منطقه ای
2) تشکیل به موقع گروه های دانش آموزی در مدرسه و تعیین پروژه مناسب برای آنها
3) هدایت گروههای دانش آموزی و تامین اعتبارهای لازم از بودجه تخصیص یافته برای طرح
4) تشکیل نمایشگاه آموزشگاهی ،داوری وانتخاب پروژه های برگزیده و ارسال آن ها به نمایشگاه
منطقه ای
اعضای کمیته اجرایی منطقه
-1 رئیس آموزش و پرورش ناحیه / منطقه
-2 معاون آموزش ابتدایی
-3 معاون توسعه مدیریت وپشتیبانی
-4 کارشناس گروههای آ موزشی ابتدایی
-5 کارشناس مسئول / کارشناس آموزش ابتدایی
6 - سر گر وههای در سی/ پایه ( هیئت علمی )
شرح وظایف کمیته منطقه ای
1) تهیه و ارسال دستورالعمل منطقه ای به آموزشگاهها در ابتدای هر سال تحصیلی
2) تشکیل کمیته های علمی و داوری ازبین اساتید، سرگروههای درسی ومعلمان برجسته ی منطقه
3) تشکیل پایگاه اطلاع رسانی الکترونیکی وایجاد تعامل الکترونیکی دانش آموزان با بانک های
اطلاعاتی منطقه ای ، استانی ، کشوری و جهانی
4) نظارت بر حسن اجرای وظایف کمیته های آموزشگاهی
5) تشکیل نمایشگاه پروژه های علمی درسطح منطقه طبق تقویم اجرایی
6) داوری وانتخاب پروژه های برگزیده منطقه ای
7) تقدیر از دانش آموزان، معلمان ، مدیران و رابطین منتخب در پروژه های علمی
8) ایجاد کتاب الکترونیکی از پروژه های برگزیده وامکان دسترسی تمام دانش آموزان ایران وجهان به
این منبع از طریق وب سایت منطقه
9) ارسال گزارش از نتیجه کار به اداره کل
اعضای کمیته پشتیبانی ونظارت استان
-1 مدیر کل آموزش و پرورش استان
-2 معا ون آموزش ابتدایی
-3 معاون توسعه مدیریت وپشتیبانی
-4 رئیس گروه تکنولوژی و گروه های آموزشی ابتدایی
-5 رئیس گروه آموزش ابتدایی
-6 کارشناس مسئول و کارشناسان تکنولوژی و گروه های آموزشی ابتدایی
-7 سر گروههای درسی/ پایه ( هیئت علمی طرح )
شرح وظایف کمیته استانی
1) تهیه دستورالعمل اجرایی و ارسال آن به مناطق تابعه در ابتدای هر سال تحصیلی
2) تخصیص و اعطای اعتبارات لازم به مناطق مطابق با تقویم اجرایی طرح
3) اطلاع رسانی در باره فعالیتهای علمی دانش آموزان به رسانه های جمعی
4) نظارت بر حسن اجرای وظایف کمیته های منطقه ای
5) پیش بینی دوره های آموزشی لازم برای معلمان وتامین مدرسان مناسب
6) انجام تمهیدات لازم جهت برگزاری نمایشگاه استانی
اعضای کمیته برنامه ریزی ستاد
-1 معاون آموزش ابتدایی
-2 مدیرکل دفتر آموزش دبستانی
-3 معاون دفتر آموزش دبستانی
-4 کارشناس مسئول تکنولوژی و گروه های آموزشی
-5 کارشناس تکنولوژی و گروه های آموزشی
-6 سرگروه های درسی/ پایه
شرح وظایف کمیته ستادی
1) تهیه دستورالعمل طرح
2) برنامه ریزی برای آموزش نیروی انسانی (کارشناسان،مدیران ومعلمان)
3) تصمیم گیری جهت تامین اعتبار لازم
4) تصمیم گیری جهت اجرای نمایشگاه پروژه های علمی در مرحله کشوری
5) برنامه ریزی برای تشویق دانش آموزان ومعلمان در اجرای طرحهای موفق در طول سال تحصیلی
6) انتخاب هیئت داوران مرحله کشوری
7) ثبت ونگهداری کارهای موفق در سایت یا کتابچه
گستره اجرای طرح:
این طرح به صورت داوطلبانه و متناسب با علاقه و توانمندی مجریان درسطح مدارس (براساس درصد
پوشش مدارس موجود درتفاهم نامه منعقد شده بین معاونت آموزش ابتدایی واستان) در همه مناطق
اجرا می شود .
اعتبارا ت مورد نیاز طرح:
اعتبارات مورد نیاز طرح از محل اعتبارات تخصیصی معاونت آموزش ابتدایی و اعتبارات استانی قابل
تامین می باشد .
- جدول پیشنهادی زمانی برای اجرای طرح جشنواره جابر بن حیان سال تحصیلی 91-۹۰
ردیف عنوان ماه هفته
۱-هفته چهارم مهر: ارسال شیوه نامه اجرایی به استان ها (از طریق گردهمایی)
۲-هفته اول آبان: تشکیل کمیته استانی و ارسال دستورالعمل به مناطق
۳-هفته دوم آبان: تشکیل کمیته منطقه ای و ارسال دستورالعمل به مدارس
۴-هفته دوم آبان: تشکیل شورای معلمان آموزشگاه
۵-هفته سوم آبان: برگزاری جلسه توجیهی معلمان راهنمای پروژه ،مدیران وکارشناسان
۶-هفته سوم آبان لغایت هفته سوم آذر: انتخاب موضوع پروژه و آغاز فعالیت های علمی دانش آموزان
۷-هفته سوم آبان لغایت هفته سوم آذر: بازدید ازفرایند اجرای طرح توسط کمیته منطقه ای و استانی
۸-هفته آخرآذروهفته اول دی برگزاری نمایشگاه آموزشگاهی و داوری و انتخاب پروژه های برتر
۹-هفته دوم دی:تقدیر از دانش آموزان ومعلمان راهنمای پروژه های برتر در سطح آموزشگاه دی
۱۰-هفته دوم وسوم بهمن:برگزاری نمایشگاه مرحله منطقه ای و داوری و انتخاب پروژه های برتر 

۱۱-هفته چهارم بهمن:تقدیر از دانش آموزان ، رابطین ، مدیران ومعلمان راهنمای پروژه های برتر در سطح منطقه
۱۲-هفته اول اسفند:برگزاری نمایشگاه مرحله استانی و داوری و انتخاب پروژه های برتر اسفند
۱۳-هفته دوم اسفند:تقدیر از دانش آموزان ، مدیران، رابطین ومعلمان راهنمای پروژه های برتر در سطح
۱۴-هفته چهارم فروردین:برگزاری نمایشگاه مرحله کشوری و داوری و انتخاب پروژه های برتر 
۱۵-هفته چهارم فروردین: تقدیر از دانش آموزان، مدیران، رابطین ومعلمان راهنمای پروژه های برتر در سطح کشور.
بسمه تعالی
راهنمای پروژه علمی
راهنمای معلمان
معاونت آموزش ابتدایی
دفتر آموزش دبستانی
کارشناسی تکنولوژی وگروه های آموزشی
بسم الله الرحمن الرحیم
قال علی علیه السلام:
" اوضع العلم ما وقف علی اللسان و ارفعه ما ظهر فی الجوارح و الارکان. "نهج البلاغه، حکمت 92
پست ترین دانش، دانشی است که در سطح زبان، متوقف شود و والاترین دانش، آن است که در کل وجود
فرد، ظاهر و منعکس گردد.
مقدمه
از آنجا که تفکر و تعمق در پدیده های عالم هستی که همه آنها از ذرات کوچک تا کرات و کهکشانهای بی انتهامخلوقات خداوند متعال هستند ، ظرفیت بی انتهایی را در ارضای کنجکاوی انسان در کشف حقایق و روابط بین پدیده ها در طول دستیابی به اعتقاد عمیق و ایمان پایدار به خدا دارد ،از اینروست که در قرآن، خدا ی باری تعالی دستور موکد به جستجوی در طبیعت و توجه به قدرت لایزال الهی در آفرینش عالم هستی دارد.از اینروست که آموزش و پرورش خود را موظف و مکلف می داند با پیش بینی برنامه های مناسب این فرصت رابرای کودکان ودانش آموزان فراهم نماید تاحاصل تحصیلات مدرسه ای ، تنها انتقال پاره ای از مفاهیم به ذهن دانش آموزان نباشد ، ( سواد به معنی سنتی ) که با فراموش شدن آن مفاهیم ، حاصل کلیه سال های تحصیل نیز از دست برود . به همین سبب ، باید سعی کنیم علاوه بر مفاهیم پایه ، راهی به دانش آموزان نشان دهیم که خودشان بتوانند به دنبال معرفت و دانش مورد نیاز خود بگردند و به یک یادگیرنده ی مادام العمر تبدیل شوند . به همین منظور علاوه برکسب دانش باید راه و روش یادگیری را هم به آنان بیاموزیم تا میل به یادگیری در آنان تقویت گردد .
پروژه ی علمی به علت ماهیت هیجانی و اکتشافی خود ، میل به یادگیری را در دانش آموز تقویت می کند و به علّت ماهیت فرایندی خود راه و روش یادگیری را نیز به او می آموزد بنابراین می تواند ابزاری بسیار قوی در خدمت تعلیم و تربیت به معنای واقعی باشد . معاونت آموزش ابتدایی بنا بر اهمیت پرورش روحیه فعالیت گروهی ازپروژه ها یی که توسط دانش آموزان بصورت گروهی انجام می گیرد حمایت می نماید و اولویت بالاتری را درارزیابی اینگونه پروژه ها در نظر می گیرد.
از آنجایی که دانش آموزان دوره ابتدایی از نظر کسب مهارت ها و تجربیات علمی در ابتدای راه قرار دارد ، برای انجام فعالیتی مثل پروژه علمی نیاز به کمک و راهنمایی معلم و والدین و حتی یکدیگر دارن د . معلمان عزیز می توانند این راهنما را مطالعه و برای هدایت دانش آموزان به کار گیرند .
( این نوشتار از زبان معلم نسبت به دانش آموز تنظیم شده و مخاطب افعال آن دانش آموز است . )
چگونه یک پروژه علمی را انجام دهیم
شروع
-1 یک دفتر یادداشت تهیه کنید
این دفتر ، دفتر کارنمای پروژه نامیده می شود . در این دفتر وقایع و اتفاقات مربوط به پروژه را یادداشت خواهید
کرد . دفترکارنما مسیر حرکت شما را ازآغاز تا پایان نشان می دهد ( موضوعی که به ویژه برای بازدید کنندگان
از پروژه شما اهمیت دارد).
·یادداشت کردن را از زمانی آغاز کنید که جستجوی موضوع پروژه را شروع می کنید .
·اتفاقات را به صورت روزانه یادداشت کنید و هر مطلبی را که وارد دفتر می کنید تاریخ گذاری نموده و
بنویسید که چه قدر وقت صرف آن کرده اید .
·نتایج آزمایشات ، فهرست مواد مورد استفاده ، یادداشت های مربوط به تحقیق زمینه ای و مشخصات منابع
مورد استفاده را به دقت در آن ثبت کنید .
·هر مشکلی را که در جریان کار با آن مواجه می شوید یادداشت کنید .
·راه حل هایی را که برای غلبه بر مشکلات به کار گرفته اید یادداشت کنید .
·در صورت نیاز از مراحل مختلف پروژه خود عکس بگیرید تا بتوانید یک گزارش تصویری از تلاش
هایتان را به دیگران نشان دهید .( اختیاری )
تحقیق زمینه ای : منظور از تحقیق زمینه ای مراجعه به منابع اطلاعاتی و جمع آوری اطلاعات مورد نیاز برای انجام
پروژه علمی است . این فعالیت از اجزای ضروری انواع پروژه علمی می باشد .
-2 عناوین مختلف را کنکاش کنید و با نیروی فکرتان یک موضوع جدید برا ی پروژه
خود بسازید ( از عناوین کلی سوالاتی جزئی برای پروژه خود استخراج کنید )
به چه چیزهایی علاقه دارید ؟ ورزش ، رایانه ، حیوانات ، غذا ، ساخت اشیا ... و غیره . به کدام یک از شاخه های
علم علاقمند هستید ؟
گیاهان ( گیاه شناسی )
قارچ ها ، باکتری ها ( میکروب شناسی )
جانوران ( جانور شناسی )
بدن انسان ( کالبدشناسی )
الکتریسیته ، جاذبه ، نیرو ، نور (فیزیک )
مواد شیمیایی ، اسیدها و بازها ( شیمی )
حافظه ، خیال ، آموزش ( روانشناسی )
آتشفشان ها ، سنگ ها ، آب و هوا ( زمین شناسی )
آزمودن محصولات مصرفی ( دانش محصولات مصرفی )
مطالعه آماری ( آمار )
نگاه به کتابهای درسی ، علمی ، دایره المعارف ها و سایت های علمی می تواند در پیدا کردن موضوع پروژه به شما
کمک کند .
-3 نوع پروژه خود را مشخص کنید
-1-3 جمع آوری( کلکسیون ) همراه با طبقه بندی
پروژه جمع آوری شامل مجموعه ای از اشیاء می شود که بر اساس شباهت ها و تفاوت ها گروه بندی شده و
برچسب خورده باشند. جمع آوری می تواند پروژه خوبی برای دانش آموزان پایه های اول و دوم باشد.
مثال :
فرض کنید 12 قطعه سنگ از اطراف محل زندگی خود جمع آوری نموده اید . ممکن است شما آنها را بر اساس رنگ ، اندازه و یا میزان درخشندگی دسته بندی کنید . یا ممکن است سنگها را به ترتیب زیر طبقه بندی کنید :
ابتدا آنها را در آب خیس کرده و سپس آنها را روی یک سطح زبر بخراشید . با مقایسه اندازه و رنگ رگه هایی که روی سطح زبر برجای می ماند می توانید سنگها در سه گروه نرمترین ها ، نیمه سخت ها و سخت ترین ها
طبقه بندی کنید .
نمونه هایی از پروژه های جمع آوری :
پرها
دانه های انگور
تکه های پوست درختان
پوسته های تخم پرندگان
عدسی ها
لانه های خالی حشرات
فسیل ها
برگ ها
ریشه ها
نکته :
طبقه بندی یک مجموعه را به سه طریق می توان انجام داد :
الف- طبقه بندی براساس شباهت ها و تفاوت های ظاهری ( مثال : طبقه بندی مجموعه ای از سنگ ها به دوگروه صاف و ناصاف )
ب- طبقه بندی براساس نوع کاربرد ( مثال : طبقه بندی گیاهان از لحاظ کاربرد به سه گروه دارویی ، خوراکی وصنعتی )
ج - طبقه بندی بر اساس نوع عملکرد ( مثال : طبقه بندی تصویر در آینه ها و عدسی ها به حقیقی و مجازی )
حال این پرسش پیش می آید که پروژه های جمع آوری و طبقه بندی را که برای دانش آموزان پایه های اول ودوم توصیه می شود در کدام یک از این قالبها انجام دهیم . با اندکی دقت در اهداف پروژه های علمی برای دانش آموزان پایه های اول و دوم ابتدایی ، یعنی تقویت کنجکاوی و مهارت مشاهده کردن ، مشخص می شود که طبقه بندی بر اساس شباهت ها و تفاوت ها مناسبترین گزینه برای این دانش آموزان است ، چرا که باعث افزایش کنجکاوی آنان در طبیعت ( برای جمع آوری اقلام ) و تقویت مهارت مشاهده ( برای طبقه بندی اقلام ) در آنان می شود . اهداف سایر روش های طبقه بندی ، یعنی طبقه بندی از نظر کاربرد و عملکرد ، معمولا در ترازهایی بالاتر از پایه های اول و دوم قرار می گیرد و منجر به افزایش دانش و مهارت دانش آموزان ( پایه های سوم و بالاتر) از طریق نمایش علمی می شود .
-2-3 نمایش علمی
در نمایش علمی دانش آموز اطلاعات مربوط به موضوع انتخابی خود را از منابع اطلاعاتی یا از طریق مشاهده مستقیم
گرد آوری نموده و آنها را در یکی از قالب های تحقیق ، مدل و یا نمایش به بازدید کنندگان ارائه می نماید .
ویژگی مشترك پروژه هایی که در این سه قالب قرار می گیرند این است که در همه آنها از حقایق و دست
آوردهای علمی کشف شده استفاده شده و انجام آزمایش و دستکاری در متغیرها توسط دانش آموز ، در تولید این اطلاعات نقشی نداشته است . در عین حال همین ویژگی مهمترین تفاوت نمایش علمی با آزمایش محسوب می شود .
در پروژه تحقیق دانش آموز به نمایش اطلاعات مکتوب و تصاویر بسنده می کند اما در پروژه های مدل و نمایش علاوه بر ارائه اطلاعات مکتوب و تصاویر ، دانش آموز سعی می کند با استفاده از اشیاء چگونگی و چرایی ساختمان وعملکرد آنها را برای بازدید کنندگان نمایش دهد .
1-2-3 مدل ( ساخت نمونه )
پروژه مدل سازی شامل ساخت اشیاء برای توضیح چرایی یا چگونگی ساختمان آنهاست . در این نوع پروژه دانش آموز مدلی از یک شی ء را ساخته و نمایش می دهد و یا کاربرد آن را شرح می دهد. اگر دانش آموز قادر به ساخت مدل نباشد ، می تواند از پوستر یا نقاشی استفاده نماید . مدل ها کمک می کنند تا با ساختمان اشیا بهتر آشنا شویم : اشیای خیلی کوچک ( مثل ملکول ها ) ، اشیای خیلی بزرگ ( مثل ساختار درون زمین یا ساختار منظومه شمسی ) اشیایی که به سادگی در دسترس نیستند ( مثل اندام ها و دستگاه های درون بدن ) و یا وسایلی که افراد به ندرت شانس دیدن آنها را پیدا می کنند ( مثل یک فضا پیما یا یک پل معلق ) به علاوه ، بعضی مدل ها قادر به کار هستند و علاوه بر توضیح چرایی و چگونگی ساختمان شیء مورد نظر کارکرد آن را هم نمایش می دهند . کارکرد
صحیح ، انطباق با حالت اصلی ، سهولت کاربرد و اقتصادی بودن از جمله مواردی است که باید در ساخت مدل ها به آن ها توجه کرد . مدل ها را می توانید به صورت مولاژ ، برش ، ماکت و یا قادر به کار بسازید .
مثال :
شاید شما بخواهید مدلی از یک پل را با چوب کبریت یا چوب بستنی بسازید . نقشه های روی تابلوی نمایش شما می تواند قطعات مختلف پل را نشان دهد و تحقیق شما می تواند شرح دهد که این پل چگونه ساخته می شود ، چراچنین ساختمان و نقشه ای دارد و در چه مواردی کاربرد دارد . یا با استفاده از تصاویر بدن انسان ، دستگاه عصبی رانشان دهید .
نمونه هایی از پروژه های مدل :
مدل منظومه شمسی
برش گیاهان
قادر به کارها ( ماشین گرمایی ، موتور الکتریکی و ... )
مدل ماهواره امید
پوستر زنجیره غذایی
ماکت نقاط امن و غیر امن خانه در زلزله
مولاژ اندام های بدن
-2-2-3 نمایش
پروژه نمایش شامل استفاده از اشیاء برای نمایش چرایی یا چگونگی عملکرد آنها و تبیین اصول علمی حاکم برآنهاست . در این نوع پروژه دانش آموز یک واقعیت یا اصل علمی خاص را بازسازی نموده و نمایش می دهد .